çتوان به معنی قدرت، قوه و زور می باشد و در ریاضی حاصل ضرب چند عدد مساوی در یکدیگر را به صورت «توان» نشان می دهیم.
مثال: در عبارت 5 × 5 × 5 × 5 عدد پنج، چهار مرتبه تکرار شده است. در ریاضی برای ساده نویسی آن را به صورت 54 می نویسیم و می خوانیم « پنج به توان چهار» عدد 5 پایه و عدد 4 توان نامیده می شود.
در شکل بالا، هر سلول به دو سلول تقسیم می شود. در جدول زیر سلول ها در هر مرحله را به کمک یک عدد تواندار نشان می دهیم.
در افسانه ها می گویند وقتی پادشاه هند از بازی شطرنج خوشش آمد، مخترع شطرنج را به حضور طلبید و از او خواست جایزه ای برای پاداش طلب کند. او درخواست خود را اینطور مطرح کرد: « در صفحه شطرنج و در خانه اول برای من یک دانه گندم، در خانه دوم دو برابر خانه اول و در خانه سوم دو برابر خانه دوم گندم قرار دهید و به همین ترتیب پیش بروید.» پادشاه از درخواست او تعجب کرد و دستور داد به او یک کیسه گندم بدهند. به نظر شما آیا در خواست مخترع شطرنج به اندازه یک کیسه گندم بوده است؟
1- هر عدد که توان آن نوشته نشده است، توان آن یک است. a = a١ 2- یک به هر توانی که برسد برابر یک می باشد. 1 = ۱a 3- هر عدد بجز صفر، به توان صفر برابر یک است. (◦≠ aا) 1 = a◦ 4- در ضرب عددهای تواندار با پایه های مساوی، یکی از پایه ها را نوشته، توان ها را با هم جمع می کنیم. ab ×ac = ab+c 5- توان دوم یک عدد را مجذور یا مربع آن عدد می نامند. 25 مجذور عدد 5 می باشد. 6- توان سوم یک عدد را مکعب آن عدد می نامند. 27 مکعب عدد 3 است. 7- در ضرب عددهای تواندار با توان های مساوی، یکی از توان ها را نوشته پایه ها را در هم ضرب می کنیم.
8- --> |
1- مکعب کدام یک از اعداد زیر چهار برابر مجذورش است؟
د)16 |
ج)1 |
ب)4 |
الف) 2 |
2- حاصل عبارت ۷×۲۸۱+۲۸۱= ? به صورت عدد تواندار برابر است با:
د) ۲۸۸ |
ج) ۸۲۴ |
ب) ۴۴۲ |
الف) ۲۸۲ |
3- اختلاف مکعب و مجذور 1/. کدام است؟
د)009/0 |
ج)59/0 |
ب)999/0 |
الف) 099/0 |
4- نصف عدد ۲۲۰ برابر است با :
د) ۲۱۸ |
ج) ۱۲۰ |
ب) ۲۱۰ |
الف) ۲۱۹ |
5- اگر 2a=٣ باشد ، مقدار 2a+۳ برابر است با:
د)20 |
ج)18 |
ب)24 |
الف)6 |
مرحله |
صفر |
اول |
دوم |
سوم |
چهارم |
... |
n ام |
تعداد افرادی که از شایعه ی پخش شده اطلاع دارند |
1 |
3 |
3×3 |
3×3×3 |
3×3×3×3 |
... |
3×...×3×3 |
عدد تواندار |
30 |
31 |
32 |
33 |
34 |
... |
3n |
سوال: با توجه به جدول بالا در مرحله ی دهم چند نفر از شایعه پخش شده در جامعه مطلع هستند ؟
کاربرد ریاضی در زندگی و عمل
دانش آموزان عزیز با توجه به جدول و نمودار شکل فوق نظرات خود را در مورد قبول کردن یا رد کردن حرفها و صحبت هایی که روزانه از دیگران می شنویم ، بیان کنید .
2- هر سلول به دو سلول تقسیم می شود تا تکثیر یابد . این مطلب را که در کتاب علوم خوانده اید در نمودار زیر مشاهده کنید .
مرحله |
صفر |
اول |
دوم |
سوم |
چهارم |
... |
n ام |
تعداد سلول |
1 |
2 |
2×2 |
2×2×2 |
2×2×2×2 |
... |
2×...×2×2 |
عدد تواندار |
20 |
21 |
22 |
23 |
24 |
... |
2n |
سوال: با توجه به جدول بالا در مرحله ی دهم چند سلول وجود دارد ؟
کاربرد ریاضی در زندگی و عمل
دانش آموز عزیز با توجه به شکل فوق اگر خداوند در رأس هرم شکل بالا و انسان ها را به عنوان سلول ها در نظر بگیریم؛ برای رسیدن به قرب الهی بی شمار راههای مختلف را می توان تصور کرد .
1- قواعد موجود در اعداد تواندار :
توضیح توان صفر : اگر توان عددی برابر صفر باشد ، آن عدد برابر یک است .
توضیح می دانیم 5×5 = 52 بنابراین : 56 = 5 × 5× 5 × 5 ×5 ×5 = 3(5×5) = 3(52)
2- عبارت (am)n با amn فرق دارند. (به نقش پرانتز در عبارت اول دقت کنید.)
3- عدد طبیعی n را مجذور کامل گویند هر گاه پس از تجزیه n به عوامل اول توان هر یک از عامل ها زوج باشد .
مثال Å عدد 144 را در نظر بگیرید و آن را به عوامل اول تجزیه کنید . (تقسیم به عوامل اول)
با توجه به اینکه 2و4 عدد زوج هستند ، بنابراین عدد 144 مجذور کامل است .
4- عدد طبیعی n را مکعب کامل گویند هر گاه پس از تجزیه ی n به عوامل اول توان هریک از عوامل ها مضرب 3 باشد . مثال Å عدد 1728 را در نظر بگیرید و آنرا به عوامل اول تجزیه کنید .
با توجه به اینکه 3 و6 مضرب 3 می باشند ، بنابراین عدد 1728 مکعب کامل است . عدد 144 را می توان مساحت مربعی به ضلع 12 در نظر گرفت . می توان نوشت 12= عدد 144 را مجذور کامل می گویند . عدد 1728 را می توان حجم مکعبی به ضلع 12 در نظر گرفت . 1728 = 12×12×12 = 123 = حجم مکعب می توان نوشت : 1728 = 123 و عدد 1728 را مکعب کامل گویند . 5- اگر یکان عددی 0، 1، 5، 6 باشد ، آن عدد را به توان هر عدد طبیعی برسانیم ، یکان عدد حاصل با یکان عدد اولیه برابر است مثال Å یکان های 10 و 10000 هر دو صفر می باشد. ۱۰۴ = ۱۰×۱۰×۱۰× ۱۰ = ۱۰۰۰۰ یکان های 11 و 1331 هر دو یک می باشد . 1331 = 11×11×11 = 113 یکان های 15 و 3375 هر دو 5 می باشد . 3375 = 15×15×15 = 153 یکان های 16 و 256 هر دو 6 می باشد . 256 = 16×16 = 162
|
مربع 9 a۹ کدام گزینه است ؟
د) 18 a ۱۸ |
ج) 9 a ۱۸ |
ب) 81 a ۱۸ |
الف)9 18 a |
د) 20 |
ج) 40 |
ب) 60 |
الف) 25 |
عدد 7×54×23 را در چه عددی ضرب کنیم تا حاصل مربع کامل شود ؟
د) 25 |
ج) 16 |
ب) 20 |
الف) 14 |
د) 5 |
ج) صفر |
ب) 7 |
الف) 3 |
رقم یکان عدد حاصل از کدام گزینه است؟
د) 4 |
ج) صفر |
ب) 5 |
الف) 1 |
د) 102 |
ج) 110 |
ب) 210 |
الف) 219 |
د) 224 |
ج) 210 |
ب) 88 |
الف) 232 |
د) 25 |
ج) 10 |
ب) 20 |
الف) 15 |
د) 1007 |
ج) 2007 |
ب) 20017 |
الف) 10017 |